Caisse Populaire d’Epargne et de Crédit du Nord (CPECN)

Hordhac iyo Taariikhda Hay'adda CPECN ee Jabuuti

Caisse Populaire dÉpargne et de Crédit du Nord (CPECN) waa hay'ad iskaashi keyd iyo amaah ah oo si rasmi ah uga diiwaangashan Jabuuti, iyadoo u shaqaysa si waafaqsan sharciga maaliyadda yar yar (Sharciga Lambar 119/AN/11). Waxaa la aasaasay sanadkii 2011-kii, iyadoo ay ka dambaysay Agence Djiboutienne de Développement Social (ADDS). CPECN waxay ka mid tahay hay'adaha iskaashiga ee loo xaqiijiyay inay bixiyaan adeegyo maaliyadeed oo yaryar, iyadoo haysata Ruqsadda BCD Lambar 2 oo ay siisay Banque Centrale de Djibouti (Bangiga Dhexe ee Jabuuti). Xarunteeda dhexe waxay ku taallaa magaalada Tadjourah, halka ay sidoo kale adeegyo ka bixiso magaalooyin kale oo ku yaalla waqooyiga Jabuuti sida Obock iyo Dorra.

Qaab dhismeedka mulkiyadda CPECN waa mid ku salaysan iskaashi ay leeyihiin xubnaheeda. Tani waxay la macno tahay in dadka amaahda ka qaata iyo kuwa keydka dhigtaba ay sidoo kale yihiin mulkiilayaasha hay'adda. Guddiga maamulka CPECN waxaa doorta xubnaha, halka ay kormeer dheeraad ah ka hesho Waaxda Maaliyadda Yar Yar ee ADDS. Qaab dhismeedkan wuxuu u suurtageliyaa CPECN inay si dhow ula shaqeyso bulshada ay u adeegto, iyadoo ujeeddadeedu tahay kobcinta ka mid noqoshada dhaqaalaha iyo taageeridda ganacsiyada yaryar ee aan heli karin adeegyo bangi oo dhaqameed.

Ujeeddada ugu weyn ee CPECN waa inay bixiso amaah yar yar iyo akoonno keyd ah oo gaaraya shakhsiyaadka iyo kooxaha yaryar ee ka maqan nidaamka bangiyada rasmiga ah. Kooxaha ay bartilmaameedsato waxaa ka mid ah:

• Haweenka ganacsatada yar yar: Kuwaas oo doonaya inay kobciyaan ama bilaabaan ganacsiyo yaryar.
• Dhiirrigeliyeyaasha dhalinyarada: Kuwaas oo bilaabaya hawlaha dakhliga soo saara, gaar ahaan kuwa ka qalin jabiyay.
• Farsamayaqaannada, ganacsatada aan rasmiga ahayn, kaluumeysatada iyo xoolo-dhaqatada: Kuwaas oo u baahan caawinaad maaliyadeed oo yar si ay ganacsigooda u wadaan ama u horumariyaan.

Mid ka mid ah noocyada amaahda ee ay bixiso CPECN waa qaabka amaahinta iskaashiga (solidarity lending), kaas oo koox ka kooban 4-6 xubnood ay isku dammaanad qaadaan, taas oo kor u qaadaysa anshaxa maaliyadeed iyo mas'uuliyadda wadajirka ah. Qaabkan ayaa ah mid wax ku ool u ah bulshooyinka aan lahayn dammaanad buuxda oo loo aqbali karo bangiyada.

Badeecadaha Amaahda, Dulsaarka iyo Shuruudaha CPECN

CPECN waxay bixisaa noocyo kala duwan oo amaah ah oo loogu talagalay inay daboolaan baahiyaha gaarka ah ee bulshada ay u adeegto. Kuwaas waxaa ka mid ah:

• Crédit Solidaire (Amaah Iskaashi):
  • Loogu talagalay shakhsiyaadka/kooxaha dakhliga soo saara.
  • Qaddarka ugu yar: 500,000 FDJ (qiyaastii $2,800).
  • Qaddarka ugu badan: 2,000,000 FDJ (qiyaastii $11,300).
  • Muddada bixinta: Ilaa 36 bilood.
  • Bixin celis: Bil kasta ama saddex biloodba mar.
• Crédit Jeunes Promoteurs (Amaahda Dhiirrigeliyeyaasha Dhalinyarada):
  • Waxaa taageera PNUD (Barnaamijka Horumarinta Qaramada Midoobay).
  • Loogu talagalay kuwa ka qalin jabiyay iyo dhalinyarada ganacsatada ah.
  • Qaddarada iyo shuruudaha waxay la mid yihiin Crédit Solidaire.
• Crédit Domiciliation Salaires & Retraites (Amaahda Mushaharka iyo Hawlgabka La Dammaanad Qaaday):
  • Loogu talagalay shaqaalaha mushahar qaata ee qaybaha dawladda iyo kuwa gaarka ah.
  • Bixin celiska waxaa lagu sameeyaa jaritaan toos ah mushaharka.
• Crédit DERAK (Pêche) (Amaahda Kaluumeysatada):
  • Loogu talagalay kaluumeysatada iyo ganacsatada kalluunka.
  • Qaddarka: 500,000 ilaa 2,000,000 FDJ.
  • Muddada bixinta: Ilaa 48 bilood.
  • Bixin celis: Bil kasta ama saddex biloodba mar.
• Crédit de Groupe (Micro-groupe de femmes) (Amaahda Kooxaha Haweenka):
  • Waxaa la siiyaa kooxo ka kooban 4-6 haween ah.
  • Qaddarada iyo shuruudaha waxay la mid yihiin Crédit Solidaire.

Qiimaha Dulsaarka iyo Kharashyada

Qiimaha dulsaarka ee CPECN ayaa u dhexeeya 8% ilaa 12% sanadkii (qiimo fidsan), inkastoo xogtan aan weli si rasmi ah loo xaqiijin. Marka lagu daro kharashyada kale, qiyaasta APR (Heerka Boqolkiiba Sanadlaha ah) waxaa lagu qiyaasaa inta u dhaxaysa 15% ilaa 18%, taas oo sidoo kale u baahan xaqiijin dheeraad ah. Dulsaarkan waxaa loo arki karaa mid macquul ah marka loo eego nooca amaahda yar yar iyo halista ku jirta.

Kharashyada kale ee ay bixiso CPECN waxaa ka mid ah:

• Kharashka furitaanka/hawlgalka: 1% oo ah qaddarka amaahda.
• Kharashka dib u dhaca bixinta: 0.5% bil kasta oo lagu daro qaddarka deynta ee dib u dhacay.
• Wax ku biirinta sanduuqa caymiska/dammaanadda: 0.25% oo ah qaddarka amaahda.

Shuruudaha Dammaanadda

CPECN waxay isticmaashaa habab dammaanad oo kala duwan, iyadoo ku xiran nooca amaahda:

• Dammaanadda iskaashiga kooxda: Amaahda kooxda looma baahna dammaanad hantiyeed, balse kooxdu waxay si wadajir ah isku dammaanad qaadaysaa.
• Dammaanadda mushaharka: Amaahda shaqaalaha, mushaharka waxaa loo isticmaalaa dammaanad ahaan, iyadoo bixinta toos looga jari karo.
• Dammaanadda hantida: Amaahda DERAK (kaluumeysatada), waxaa laga yaabaa in la isticmaalo hanti sida doon ama qalab kale.

Habka Codsiga, Tiknoolajiyadda iyo Xaaladda Sharci ee CPECN

Habka codsiga amaahda ee CPECN wuxuu ku salaysan yahay kanaalada dhaqameed, inkastoo ay jiraan dadaallo xagga dijitaalka ah oo ay rajeynayso inay mustaqbalka hirgeliso. Codsiyada waxaa lagu gudbin karaa siyaabahan:

• Laamaha jirka ah: Xarunta dhexe ee Tadjourah iyo goobaha adeegga ee magaalooyinka ku hareeraysan sida Obock iyo Dorra.
• Shabakad wakiillo ah: Adeegyo ku meel gaar ah oo lagu bixiyo suuqyada miyiga ah.

Waa muhiim in la xuso in aanay jirin codsi mobil oo gaar ah (mobile app) ama bog internet oo buuxa oo si rasmi ah loo diiwaangeliyay oo ku saabsan CPECN. Joogitaankeeda dhanka dijitaalka ah waa mid xadidan xilligan, in kastoo ay jiraan qorshayaal mustaqbalka ah oo lagu horumarinayo.

Shuruudaha Aqoonsiga Macaamiisha (KYC) iyo Diiwaangelinta

Si aad uga codsato amaahda CPECN, waxaa lagaa rabaa inaad soo gudbiso dukumentiyo aasaasi ah oo ay ka mid yihiin:

• Dukumenti aqoonsi (kaarka aqoonsiga ama baasaboor).
• Caddaynta deganaanshaha (biilka korontada/biyaha ama warqad caddaynaysa).
• Caddaynta ganacsiga/hawsha (amaahda dakhliga soo saara).
• Xubnaha kooxda waa inay saxiixaan heshiis iskaashi.

Qiimeynta Amaahda iyo Falanqaynta

Qiimeynta amaahda ee CPECN waxay inta badan ku salaysan tahay falanqayn tayo leh oo kooxeed, gaar ahaan amaahda iskaashiga. Waxaa sidoo kale la qiimeeyaa suurtagalnimada qorshaha ganacsiga, gaar ahaan dhiirrigeliyeyaasha dhalinyarada. Taariikhda bixin celiska ee shabakadda CPECN ayaa sidoo kale door muhiim ah ka ciyaarta go'aanka amaahda.

Hababka Bixinta Amaahda iyo Ururinta

Amaahda waxaa lagu bixin karaa habab kala duwan:

• Lacag caddaan ah oo laga qaato laanta.
• Xawaalad bangi oo lagu shubo akoonnada maxalliga ah.
• Xawaalad lacagta mobilka ah (iyadoo la sii marinayo wakiilada lacagta elektaroonigga ah ee maxalliga ah – xogtan waa aan la xaqiijin inay hadda si toos ah u adeegsadaan CPECN).

Ururinta amaahda waxay ku dhacdaa iyadoo la qabto kulamo kooxeed oo joogto ah oo lagu ururiyo lacagaha. Amaahda mushaharka la dammaanad qaaday, jaritaan toos ah ayaa laga sameeyaa mushaharka. Haddii ay jirto dib u dhac, waxaa la sameeyaa wicitaanno xusuusin ah iyo booqashooyin guri. Haddii deyntu ka dib dhacdo 30 maalmood, waxaa loo gudbiyaa waaxda dib u soo celinta lacagta.

Xaaladda Sharci iyo Kormeerka

CPECN waxaa si rasmi ah u shatiyaysay Banque Centrale de Djibouti sanadkii 2011-kii. Waxay ku xiran tahay shuruucda maaliyadda yar yar ee Jabuuti (Sharciga Lambar 119/AN/11). Ilaa hadda, lama soo sheegin wax cunaqabatayn ah ama tallaabooyin sharci ah oo laga qaaday CPECN. Dhanka ilaalinta macaamiisha, CPECN waxay ballan qaadday inay si daacad ah u soo bandhigto qiimaha dulsaarka iyo kharashyada. Waxay sidoo kale bixisaa tababar khasab ah oo ku saabsan akhris-qorista maaliyadeed (financial literacy) ee macaamiisha markii ugu horraysay amaahda qaadanaya, taas oo ah tallaabo muhiim ah oo lagu xoojinayo fahamka macaamiisha ee adeegyada maaliyadeed.

Goobta Suuqa, Tartamayaasha iyo Talooyin Wax Tar Leh

CPECN waxay ka mid tahay saddexda hay'adood ee iskaashiga ee maaliyadda yar yar ee Jabuuti (CPECs), waxaana lagu qiyaasaa inay u adeegto ilaa 30% oo ka mid ah dadka qaata amaahda yar yar ee dalka. Waxay isku kala soocdaa iyadoo diiradda saarta amaahda dhalinyarada iyo maalgelinta qalabka kaluumeysiga, gaar ahaan deegaannada waqooyi ee Jabuuti.

Tartamayaasha Muhiimka ah

Suuqa maaliyadda yar yar ee Jabuuti, CPECN waxay la tartantaa hay'ado kale oo waaweyn iyo kuwo yaryar, kuwaas oo ay ka mid yihiin:

• CPEC de Djibouti (CPECD)
• CPEC du Sud (CPECS)
• Hay'adaha gaarka ah ee maaliyadda yar yar iyo ururada aan dawliga ahayn (NGOs)

Koboca iyo Qorshayaasha Balaadhinta

CPECN waxay qorsheyneysaa inay furto laba goob adeeg oo dheeraad ah dhamaadka sanadka 2026-ka, oo ku kala yaalla Dikhil iyo Lac Assal (xogtan waa aan la xaqiijin). Waxay sidoo kale wada hadallo kula jirtaa shirkadaha isgaarsiinta si ay u hirgeliso isku xirka lacagta mobilka (mobile money integration), taas oo si weyn u balaadhin karta gaarista adeegyadeeda dhanka dijitaalka ah.

Waayo-aragnimada Macaamiisha iyo Faallooyinka

Macmiisha CPECN waxay guud ahaan aad u soo dhaweeyaan qaabka amaahinta iskaashiga, kaas oo u sahlaya inay helaan maalgelin iyagoon haysan dammaanad adag. Waxay sidoo kale jecel yihiin adeegyada macaamiisha ee gaarka ah iyo kulamada ganacsiga ee toddobaadlaha ah. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira cabashooyin marmar ah oo ku saabsan yaraanta lacag caddaan ah oo ka dhacda laamaha qaar (xogtan waa aan la xaqiijin).

Waxaa jira sheekooyin guul oo badan oo muujinaya saamaynta wanaagsan ee CPECN. Tusaale ahaan, kooxo haween ah oo ku hawlan digaagga oo ay maalgelisay Crédit Solidaire ayaa la sheegay inay dakhligooda saddex laabmeen. Sidoo kale, kaluumeysato da'yar oo helay doonyo iyagoo adeegsanaya amaahda DERAK ayaa si weyn u horumariyay shaqadooda.

Talooyin Wax Tar Leh oo loogu Talagalay Amaahda Mustaqbalka

Haddii aad ka fekerayso inaad amaah ka qaadato CPECN ama hay'ad kale oo maaliyadda yar yar ah oo Jabuuti ka shaqaysa, kuwani waa talooyin muhiim ah:

• Si Qoto Dheer u Faham Shuruudaha: Hubi inaad si cad u fahamto qiimaha dulsaarka, kharashyada, iyo shuruudaha bixin celiska ee amaahda ka hor intaadan saxiixin heshiiska. Ha ka waaban inaad weydiiso su'aalo haddii ay jiraan wax aan kuu caddayn.
• Qiimee Awooddaada Bixin Celiska: Ka hor intaadan amaah qaadan, si daacad ah u qiimee awooddaada dakhli iyo inaad awoodid inaad bixiso lacagta bil kasta ama saddexdii biloodba mar, adigoon culays dhaqaale dareemin.
• Ka Faa'iidayso Tababarrada Aqoonta Maaliyadeed: Haddii CPECN ay bixiso tababaro ku saabsan aqoonta maaliyadeed, ka qayb gal. Waxay kuu suuragelin doonaan inaad si wanaagsan u maamusho lacagtaada iyo inaad go'aanno maaliyadeed oo wanaagsan gaarto.
• Faham Mas'uuliyadda Kooxda: Haddii aad qaadanayso amaah kooxeed, si buuxda u faham mas'uuliyadda wadajirka ah ee kooxda. Waxaad mas'uul ka tahay deynta xubnahaaga kooxda, waana muhiim inaad doorato xubno aad ku kalsoon tahay.
• Is barbar Dhig Fursadaha: In kasta oo CPECN ay bixiso adeegyo wanaagsan, haddana waa muhiim inaad is barbar dhigto fursadaha amaahda ee ay bixiyaan hay'adaha kale ee maaliyadda yar yar ee Jabuuti. Taas oo kaa caawin karta inaad hesho heshiiska ugu fiican ee ku habboon baahiyahaaga.

CPECN waxay door muhiim ah ka ciyaartaa horumarinta dhaqaalaha waqooyiga Jabuuti, iyadoo siinaysa fursado maaliyadeed bulshooyinka aan helin adeegyo bangi oo ku filan. Inkastoo ay weli jiraan meelo ay ku horumarin karto, gaar ahaan dhanka tiknoolajiyadda dijitaalka ah, dadaalladeeda ku aaddan ka mid noqoshada dhaqaalaha waa kuwo la bogaadiyo.